BENOvatie te Zulte
BEter reNOveren
“Wie BENOveert, die renoveert beter dan gebruikelijk om zijn of haar woning nog energiezuiniger te maken dan wat verplicht is.” schrijft de website van de Vlaamse overheid. De opzet van deze BENOvatie was om de woning uit 1959 grondig aan te passen naar de noden van de 21e eeuw, en dat op een zo ecologisch mogelijke manier.
De opdracht
Een van onze architecten kocht deze te renoveren woning te Zulte om ze grondig onder handen te nemen. De opzet was om een zeer energiezuinige en ecologische woning te creëren met alle comfort en ruimtelijkheid die men van een hedendaagse woning mag verwachten.
De eigenaars huurden gedurende de werken een woning. De benovatie kon dus grondig uitgevoerd worden, maar snelheid was een bepalende factor voor de haalbaarheid van het project. Tussen afbraak van de eerste baksteen en de verhuis zaten amper 9 maanden.
De gebouwschil
Van de oorspronkelijke woning werd enkel de draagstructuur van het hoofdgebouw behouden. Om connectie te krijgen met de tuin werden de bijgebouwen gesloopt. Ook de dakpannen en het gevelmetselwerk moesten er aan geloven om ruimte te maken voor isolatie.
De nieuwe dragende vloer die zowel in het bestaande gebouw ligt en dienst doet als fundering voor het nieuwe gedeelte is opgebouwd als een thermofundament. Dat is een Zweedse techniek waarbij een drainerende grindkoffer uit gebroken steenpuin dienst doet als fundering. Daarop komt isolatiemateriaal en helemaal bovenaan een dunne betonplaat. Voordelen zijn dat de isolatie rondom doorlopend geplaatst kan worden en dat de gepolierde betonplaat meteen als afgewerkte vloer dienst kan doen.
De nieuwe uitbreiding achteraan werd in houtskelet opgetrokken en volledig opgevuld met cellulosevezels als isolatiemateriaal. Voor de platte daken is dit in combinatie met PUR-isolatie omwille van bouwfysische redenen. Op de bestaande buitenmuren werd een houten structuur geplaatst. Samen met het dak werden ook hier cellulosevezels geplaatst als isolatiemateriaal. De volledige woning werd vervolgens ingepakt in een wind- en regendichte, maar ademende jas van houtvezelplaten.
Om deze benovatie af te werken werd gebruik gemaakt van donkergrijze vezelcementleien op dak en gevel, wit gevelpleisterwerk en thermisch verduurzaamd Fraké-hout (nog niet geplaatst op de foto’s). De passief-ramen zijn uitgevoerd in hout met een donkergrijze aluminium buitenschaal.
“Meegroeiwonen is een dynamische visie op mens en ruimte, over de eigen woning en haar omgeving. Op woningniveau is aanpasbaar en flexibel bouwen het basiskenmerk. Het maakt dat een woning zich kan aanpassen aan zijn bewoners en niet omgekeerd. Dit betekent van meet af aan comfort en veiligheid voor iedereen, wat levenslang wonen mogelijk maakt.”, aldus de website meegroeiwonen.info, een initiatief van Inter vzw.
Technieken
Een geothermische warmtepomp met twee verticale boringen zorgt voor verwarming en warm water. Het volledige gelijkvloers en de badkamer zijn voorzien van vloerverwarming. De doorgedreven isolatie zorgt er voor dat de temperatuur in de hele woning stabiel blijft waardoor verwarming in de slaapkamers niet nodig is. Dankzij passieve koeling kan koel water door de vloerverwarming gepompt worden. In combinatie met zonwering blijft het daarom in de zomer lekker fris binnen.
Net zoals elke andere luchtdichte woning is ook in een benovatie een goed ventilatiesysteem van groot belang voor een gezond binnenklimaat. Hier werd systeem D met mechanische toevoer en afzuiging geplaatst in combinatie met een zeer performante warmtewisselaar.
De elektrische installatie is aanpasbaar om op termijn een smart-grid te kunnen installeren. Dit moet er voor zorgen dat toekomstige zonnepanelen, energie-opslag, smart-grid en verbruik op elkaar afgestemd kunnen worden.
Meegroeiwonen
Reeds van in het eerste ontwerp zijn de principes van meegroeiwonen toegepast. De woning is aanpasbaar op korte termijn, in dagelijks gebruik, en op lange termijn.
Zo is er geen vaste scheiding tussen de leefruimte en het bureau waardoor beide ruimtes als één geheel gebruikt kunnen worden. Het bureau kan een uitbreiding van de leefruimte worden om veel gasten te ontvangen, of de eetruimte kan dienst doen als vergaderruimte. Ook de zolder is ingericht als polyvalente ruimte.
Op lange termijn is het mogelijk om van de bureau een slaapkamer te maken en op het gelijkvloers een natte cel in te richten. Zo kan een koppel zonder al te zware ingrepen op het gelijkvloers wonen. De woning kan op deze manier omgevormd worden tot een zorgwoning mocht daar ooit de nood toe zijn.
Het resultaat
Deze benovatie wordt door de EPB regelgeving beschouwd als een ingrijpende energetische renovatie. Ze moet daarom een E-peil halen van maximaal 90. De opdrachtgever koos er echter voor om te streven naar een E-peil van 30 of lager, omdat dat de voorwaarde is voor een BEN-woning en voor alle nieuwbouw woningen vanaf 2021. Bovendien levert deze bijkomende inspanning enkele premies op.
De behaalde cijfers zijn:
- E-peil: 20
- S-peil: 23 (indicatief, enkel voor nieuwbouw max. 31)
- EPC: 33 kWh/m2 per jaar
- Energielabel A
Deze woning was te zien tijdens de Vlaamse Renovatiedag 2020 en de Ecobouwers Gesloten Deur 2020. Ze kwam ook aan bod tijdens de webinar Circulair Bouwen van Ecobouwers.
Soortgelijke ambitieuze bouwplannen
Wil u meer weten over deze BENOvatie? Of heeft u een soortgelijk bouwproject in gedachten waarover u even wilt brainstormen?